Wydawca treści
Biegi na orientację
Lubisz biegać, ale znudziło ci się bicie rekordów prędkości? Spróbuj czegoś nowego. W biegach na orientacje równie ważna co sprawne nogi i płuca jest głowa.
O co chodzi w biegu na orientację? O jak najszybsze przebycie określonej trasy wyznaczonej punktami kontrolnymi. Którędy zawodnik pokona dystans pomiędzy kolejnymi punktami, zależy tylko od niego: jego sprawności poruszania się w terenie, zmysłu orientacji i strategii. Do pomocy ma - coraz bardziej zapomniane w dzisiejszych czasach nawigacji satelitarnych - mapę i kompas. Żeby ukończyć zawody, musi zaliczyć wszystkie punkty w odpowiedniej kolejności. Swoją obecność w tych miejscach potwierdza na karcie startowej lub, coraz częściej, na specjalnym chipie.
Historia z armią w tle
Biegi na orientację wywodzą się ze Skandynawii. Pierwsze zawody zorganizowano jeszcze w XIX w. w Norwegii. Początkowo dyscyplina cieszyła się niewielkim zainteresowaniem i startowali w niej głównie wojskowi. Dla cywilów, w czasach gdy sport nie był tak popularny, jak dziś, pokonanie dwudziestokilometrowych tras było zbyt wielkim wyzwaniem. Dopiero kiedy skrócono dystans orienteering stał się popularniejszy wśród amatorów. W latach trzydziestych XX w. rozegrano pierwsze zawody międzynarodowe, a po drugiej wojnie światowej biegi na orientację zaczęto uprawiać poza Skandynawią, w 1961 r. powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, a pięć lat później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata.
Dziś ten sport wciąż najpopularniejszy jest w Europie. Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszy się w Ameryce Północnej, Wschodniej Azji i Australii.
Chociaż jest dyscypliną olimpijską, nigdy nie znalazł się w programie igrzysk. I pewnie długo nie znajdzie. Biegów na orientację w zasadzie nie sposób pokazać w telewizji ze względu na zbyt rozległy teren rozgrywania zawodów. Z tego samego powodu oraz tego, że biegi zazwyczaj organizowane są w lesie, trudno oczekiwać tłumu kibiców. Pomimo tej niemedialności, popularność orienteeringu rośnie, a na największych zawodach startuje nawet 25 tys. biegaczy. To liczba porównywalna z frekwencją na największych maratonach na świecie.
O co w tym chodzi?
W biegu na orientację bardzo ważna jest mapa, ale nieco inna od tych używanych podczas leśnych wędrówek. Podstawowa różnica polega na tym, że lasy oznaczone są na niej różnymi odcieniami zieleni. Im ciemniejszy kolor, tym gęstszy las, a więc poruszanie się w nim trudniejsze. Takie oznaczenia pomagają zdecydować czy lepszym rozwiązaniem będzie bieg najkrótszą trasą przez gęstwinę, czy lepiej trochę nadłożyć drogi i pokonać trasę przez rzadsze zarośla.
Reszta oznaczeń przypomina te powszechnie używane. Niebieskie elementy to obiekty wodne: rzeki, strumienie, jeziora, bagna czy studnie. Brązowe poziomnice obrazują ukształtowanie terenu: góry, pagórki, muldy, jary itp. Czarne znaczki pokazują charakterystyczne obiekty, np. głazy, myśliwskie ambony czy np. jaskinie.
Skala map używanych w orienteeringu jest dużo mniejsza niż turystycznych, zwykle 1:15000 lub 1:10000 (1 cm na mapie odpowiada 150 lub 100 metrom w terenie), a w wypadku biegów sprinterskich - nawet mniej niż 1:5000. Oczywiście nie obejdzie się tez bez kompasu. To dzięki niemu można ustawić mapę względem północy, a także przemieszczać się pomiędzy punktami kontrolnymi na azymut.
Punkty kontrolne podczas biegu na orientację oznaczone są tzw. lampionami. To biało-pomarańczowy lub biało-czerwony znacznik w kształcie sześcianu. Każdy z punktów ma swój kod.
wyposażony jest też w perforator, za pomocą którego uczestnik oznacza kartę startową lub, coraz częściej, elektryczny czujnik, który rejestruje chip zawodnika.
Naturalnie w lesie
Najpopularniejszym biegiem na orientację jest bieg klasyczny (nazywany też długim). W równym stopniu sprawdza on techniki orientacji, co sprawność i wytrzymałość zawodnika. Pokonanie trasy zajmuje zwycięzcom około 75-90 minut. Biegi średniodystansowe nastawione są przede wszystkim na dobrą nawigację. Najlepsi kończą je mniej więcej w pół godziny. W biegu sztafetowym wygrywa ta - najczęściej trzyosobowa - drużyna, której zawodnicy po kolei zaliczą jak najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Organizuje się także biegi sprinterskie, nocne, długodystansowe czy punktowe, w których trzeba w określonym czasie zaliczyć jak najwięcej punktów kontrolnych.
Naturalnym terenem do uprawiania biegów na orientację są lasy. Dlatego też Lasy Państwowe postanowiły przyjść z pomocą miłośnikom tej dyscypliny. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Chodzi o zainstalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg w dowolnym czasie. Takie standaryzowane punkty mają logo właściciela, zarządcy terenu lub sponsora, plakietki z symbolem orienteeringu, kasownik (perforator) kart kontrolnych oraz kod kreskowy umożliwiający elektroniczne potwierdzenie obecności zawodnika. Do tego zarządcy terenu przygotowują znormalizowane mapy do orienteeringu, które uczestnicy biegu będą np. mogli ściągnąć z internetu.
Do tej pory powstało ponad czterdzieści projektów Zielonych Punktów Kontrolnych w Lasach Państwowych. Są takie na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek, Wieruszów, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw i Augustów. Ich wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
REZERWATY PRZYRODY
REZERWATY PRZYRODY
Rezerwat Grapa Fot. K. Morkisz
Rezerwat Madohora Fot. K. Morkisz
Rezerwat "Pilsko"
Utworzony w 1971 roku, posiada status rezerwatu ścisłego, leśnego. Powierzchnia stanowi 105,21 ha (na mocy rozporządzenia Nr 2/05 Wojewody Śląskiego z dnia 05.01.2005r. rezerwat Pięć Kopców uległ likwidacji i został włączony do rezerwatu Pilsko). Rezerwat swym zasięgiem obejmuje szczytowe i podszczytowe partie Pilska (1557 m n.p.m.), położone po północnej stronie. Podstawowym celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu górnoreglowego boru świerkowego, zarośli kosodrzewiny, licznych płatów zbiorowisk murawowo-krzewinkowych, z rzadkimi gatunkami flory i fauny. Do osobliwości rezerwatu należą: zarośla kosodrzewiny (Pinus mugo), tojad mocny (Aconitum firmum), podrzeń żebrowiec (Blechnum spicant), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), widłak wroniec (Huperzia selago), podbiałek alpejski (Homogyne alpina) oraz zachodniokarpacki endemit urdzik karpacki (Soldanella carpatica). W rezerwacie spotyka się ślady bytowania dużych drapieżników: rysia (Lynx lynx), żbika (Felis sylvestris), wilka (Canis lupus) i niedźwiedzia brunatnego (Ursus arctos), można spotkać również kuraki: głuszca (Tetrao urogallus) oraz jarząbka (Tetrases bonasia).
Rezerwat "Pod Rysianką"
Utworzony w 1970 roku, posiada status rezerwatu ścisłego, leśnego. Powierzchnia 27,54 ha obejmuje swoim zasięgiem stoki Rysianki na wysokości 950-1170 m n.p.m., obejmuje źródłową część potoku Sopotnia Wielka. Celem ochrony jest zachowanie dolnoreglowego lasu jodłowo-świerkowo-bukowego, będącego fragmentem pierwotnej Puszczy Karpackiej regla dolnego w Beskidzie Żywieckim. Występuje tutaj wiele gatunków rzadkich takich jak: paprotnica górska (Cystopteris montana), wierzbownica mokrzywcowa (Epilobium alsinifolium), tocja alpejska (Tozzia alpina), złocień okrąglolistny (Leucanthemum waldsteini). Stałymi mieszkańcami rezerwatu są: jeleń europejski (Cervus elaphus), sarna (Capreolus capreolus), dzik (Sus scrofa), Lis (Vulpes vulpes) oraz borsuk (Meles meles). Sporadycznie można spotkać wilka (Canis lupus), rysia (Lynx lynx) i niedźwiedzia (Ursus arctos). Z rzadkich gatunków ptaków stweirdzono głuszca (Tetrao urogallus), kruka (Corvus corax), gila (Pyrrhula pyrrhula) i pliszkę górską (Motacilla cinerea).
Rezerwat "Romanka"
Utworzony w 1963 roku, posiada status rezerwatu leśnego. Obejmuje swoim zasięgiem grzbiet i górne części stoków wierzchowinowej części masywu Romanka o powierzchni 64,45 ha, wysokość (1366 m n.p.m.) teren rezerwatu jest objęty ochroną czynną. Celem ochrony jest zachowanie pierwotnego fragmentu dawnej Puszczy Karpackiej w postaci boru świerkowego regla górnego. W szczytowych partiach rezerwatu wyodrębniono zbiorowisko: górnoreglowy bór świerkowy z trzcinnikiem owłosionym (Calamagrostis villosa). Gatunki występujące na terenie rezerwatu: podrzeń żebrowiec (Blechnum spicant), widłak wroniec (Huperzia selago), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), omieg górski (Doronicum austriacum), ciemiężyca zielona (Veratrum lobelianum), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) oraz wprowadzona sztucznie kosodrzewina (Pinus mugo), paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare), goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiadea) i pierwiosnka wyniosła (Primula elatior). Reprezentantami fauny rezerwatu są między innymi: jeleń europejski (Cervus elaphus), dzik (Sus scrofa), wilk (Canis lupus), ryś (Lynx lynx). Rezerwat jest również miejscem występowania głuszca (Tetrao urogallus) oraz 6 gatunków dzięciołów, w tym wpisanego do Czerwonej Księgi Zwierząt Zagrożonych dzięcioła trójpalczastego (Picoides tridactylus).
Rezerwat "Gawroniec"
Utworzony w 1995 roku, posiada status rezerwatu ścisłego, leśnego. Powierzchnia stanowi 23,69 ha i obejmuje swoim zasięgiem tereny położone na zboczach Gawrońca i częściowo Wolentarskiego Gronia. Za cel ochrony uznaje się zachowanie naturalnych fragmentów buczyny karpackiej ze znacznym udziałem jodły i rzadkich roślin zielnych. W obrębie rezerwatu wyodrębniono dwa zespoły leśne: buczynę karpacką w podzespole typowym i podzespole z miesiącznica trwałą (Lunaria rediviva) oraz olszynę górską. Runo cechuję się występowaniem rzadkich gatunków: parzydła leśnego (Aruncus sylvestris), kopytnika pospolitego (Asarum europeaum), rzeżuchy trójlistkowej (Cardamine trifolia), kokoryczy pustej (Corydalis cava). Rezerwat jest miejscem bytowania licznych ssaków: sarny (Capreolus capreolus), jelenia europejskiego (Cervus elaphus), dzika (Sus scrofa), lisa (Vulpes vulpes), kuny leśnej (Martes martes). Sporadycznie pojawia się też ryś (Lynx lynx).
Rezerwat "Madohora"
Utworzony w 1960 roku, posiada status rezerwatu ścisłego, leśnego. Powierzchnia 71,81 ha obejmuje swoim zasięgiem szczyt oraz górne partie Madohory (Łamanej Skały). Położony jest na wysokości 700-929 m n.p.m. Celem ochrony jest zachowanie naturalnych zespołów leśnych występujących na różnorodnych siedliskach oraz wychodni skalnych na szczycie Madohory. Wyodrębniono na tym terenie dziewieć zbiorowisk, w tym pięć leśnych i cztery ziołoroślowe. Do ciekawostek florystycznych rezerwatu należy między innymi rzeżucha trójlistkowa (Cardamine trifolia), ponieważ występuje ona tutaj na północnym krańcu swego zasięgu europejskiego. Częste są tutaj jelenie (Cervus elaphus), sarny (Capreolus capreolus), dziki (Sus scrofa) oraz kuny leśne (Martes martes) i borsuki (Meles meles). Spośród drobnych ssaków na podkreślenie zasługuje fakt występowania ryjówek objętych ochroną: ryjówki aksamitnej (Sorex araneus), malutkiej (Sorex minutus) i górskiej (Sorex alpinus). Z ptaków warto wymienić głuszca (Tetrao urogallus) oraz słonkę (Scolpax rusticola).
Rezerwat "Szeroka"
Utworzony w 1960 roku, jest rezerwatem o charakterze leśnym, objętym ochroną ścisłą. Powierzchnia 49,51ha, obejmująca górne partie doliny jednego z dopływów potoku Kocierzanka, w centralnej części Beskidu Małego, ochrania fragment karpackiego lasu bukowego regla dolego. W rezerwacie wyodrębniono trzy zbiorowiska nieleśne i dwa leśne. Najczęstszymi gatunkami runa są żywiec gruczołowaty (Dentaria glandulosa), marzanka wonna (Galium odoratum), wilczomlecz migdałolistny (Euphorbia amygdaloides) oraz szczawik zajęczy (Oxalis acetosella). Z dużych ssaków obecne w rezewacie są jeleń europejski (Cervus elaphus) oraz sarna (Capreolus capreolus). W latach obfitego owocowania buków bardzo licznie występują dziki (Sus scrofa). Z ptaków na uwagę zasługują drapieżniki: krogulec (Accipiter nisus), myszołów (Buteo buteo) i pustułka (Falco tinnunculus).
Rezerwat „Grapa"
Rezerwat Grapa jest rezerwatem typowo leśnym, położonym w makroregionie Beskidów Zachodnich, mezoregionie Kotliny Żywieckiej, na wysokości 370 – 430 m n.p.m. Powierzchnia rezerwatu 23,23 ha. To jeden z wielu tego typu obiektów poddanych ochronie w rejonie Beskidu Zachodniego. Utworzony został w celu ochrony lasów liściastych. Na obszarze rezerwatu dominuje grąd subkontynentalny Tilio-carpinetum typicum. Zespół ten swoim zasięgiem obejmuje znaczną część powierzchni rezerwatu. Szczególną wartość w regionalnym systemie ochrony przyrody podkreśla występowanie zespołu łęgu jesionowego z jarzmianką większą. Obecnie z zarządzie Nadleśnictwa Jeleśnia pozostaje jedynie część rezerwatu Grapa o powierzchni 6,12 ha. rezerwat jest objety ochrona ścisłą.
"